Dampoort knapT OP!
Artikel over het proefproject in de Gentse Dampoortwijk, waar noodkopers tussenkomst van het OCMW kunnen krijgen om hun woning te verbeteren. Uit FRANK 12.
DownloadGent knapt op
Huiseigenaars met een beperkt inkomen krijgen een financiële tussenkomst voor de noodzakelijke renovatie van hun woning. Deze tussenkomst moet niet onmiddellijk, maar pas bij verkoop van hun woning terugbetaald worden. Anders dan bij klassieke subsidies worden deze overheidsmiddelen dus niet eenmalig, maar wel meerdere keren ingezet.
Wat is ‘Gent Knapt op’?
“Wie een eigendom kan verwerven, zit er warmpjes in,” is een veelgehoorde uitspraak. Een eigen huis en toch in armoede leven, past niet in dit wereldbeeld.
Toch is een huis bezitten geen garantie om niet in armoede te leven of erin terecht te komen. Sommige mensen met een laag inkomen gaan tot het uiterste om een woning te kopen, ook al is het huis van slechte kwaliteit en met weinig basiscomfort. Vaak ontbreekt het hen aan middelen om een grondige renovatie of zelfs noodzakelijke herstellingswerken uit te voeren. De gevolgen van deze aankoop zijn ontmoedigend: een ongezonde woning jaagt de eigenaar op extra kosten (torenhoge energiefacturen) en heeft een negatieve invloed op levensdomeinen zoals gezondheid, welbevinden, eigenwaarde…
Andere mensen werden zonder grote problemen eigenaar van een woning, maar kunnen deze door omstandigheden (scheiding, jobverlies, ziekte…) nog maar net afbetalen. Ze hebben echter geen kapitaal meer, en kunnen er geen opbouwen, om te renoveren.
Mensen die zich in dergelijke situatie bevinden, worden omschreven als noodeigenaars. Ze kochten een huis omdat dit op korte termijn financieel haalbaarder was dan een huis te huren, maar belandden letterlijk van de regen in de drup. Ze vallen ook systematisch uit de boot bij stadsvernieuwingsprojecten of renovatiepremies, omdat dit steeds een voorfinanciering vereist. Noodeigenaars zitten hierdoor in een vicieuze cirkel.
Is deze vicieuze cirkel onmogelijk te doorbreken?
Neen! Het project Gent knapt op heeft in zich alle kenmerken van een geslaagd project: vernieuwend en innovatief, zowel op vlak van de noden als de 
aangeboden oplossingen. Dit innovatief project koppelt duurzame financiële oplossingen aan een intensieve begeleiding.
Gent knapt op biedt noodeigenaars uit de wijken Dampoort-Sint-Amandsberg,
Brugse Poort-Rooigem, Muide-Meulestede-Afrikalaan en Rabot-Blaisantvest een tussenkomst aan waardoor ze – dankzij een intensieve sociale en bouwtechnische begeleiding – erin slagen om hun woning kwalitatief te renoveren. Wisselt de woning van eigenaar (door verkoop, schenking… ) dan keert het geïnvesteerde budget terug naar de overheid die hiermee andere noodeigenaars kan bijstaan.
Er zijn nog meer voordelen van deze aanpak:
- De individuele begeleiding en het positieve resultaat versterkt de eigenwaarde van de noodeigenaars.
- Het werpt een dam op tegen sociale verdringing.
- Tijdens de groepsbegeleiding zet men ook sterk in op community building, waardoor het sociaal leven van de deelnemers en het sociaal weefsel van de hele buurt versterkt.
- Het levert een belangrijke bijdrage aan de klimaatdoelstellingen.
Gent knapt op is bovendien een opschaling van voorgaande projecten Dampoort knapT OP! En Rabot knapT OP!, waarbij in totaal 25 woningen gerenoveerd zijn. Dampoort knapT OP! was een pioniersproject om de woningen van deze kwetsbare gezinnen gezonder, veiliger, energiezuiniger en duurzamer te maken via een rollend fonds (1).
Met Gent knapt op, pakken we het grootschaliger aan. In totaal zullen 100 kwetsbare huishoudens in de bovenvermelde wijken zich kunnen aanmelden voor de renovatie van hun huis met het principe van subsidieretentie. Ze krijgen hiervoor maximaal 30 000 euro. Kandidaten betalen het geld pas terug op het moment dat de woning wordt verkocht. Dat geld wordt dan gebruikt om een andere woning op te knappen. Dit heet een rollend fonds. Het stelt ons in staat om steeds woningen te renoveren van mensen die het nodig hebben.
De expertise en daadkracht van verschillende partners wordt samengebracht voor Gent knapt op:
Stad Gent en het OCMW Gent zorgen voor de algemene projectleiding, begeleiding van de deelnemers en het beheer van het rollend fonds. Wetenschappelijk onderzoek en evaluatie van het project neemt een onderzoekconsortium van KULeuven, UGent en Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen voor zijn rekening. Samenlevingsopbouw Gent vzw staat samen met vzw Sivi in voor de werving en selectie van kandidaten, voor de administratieve en sociale begeleiding van bewoners en voor de community building in de projectwijken. De opvolging van de renovatiewerken zal gebeuren door Domus Mundi vzw en De Energiecentrale.
Voor Gent knapt op is door deze partners een Europees dossier ingediend en goedgekeurd, met de naam ICCARus: ‘Improving housing Conditions for Captive Residents in Ghent’ (Het ICCARus-project kadert in een UIA – Urban Innovative Actions – oproep) Dit resulteerde in een Europese projectsubsidie van 5 miljoen euro.
(1) Principe van subsidieretentie, een rollend fonds: Het OCMW betaalt een tussenkomst voor de renovaties. Bij wijziging in de eigendomssituatie van de woning wordt dit bedrag terugbetaald aan het OCMW om een ander kwetsbaar gezin te ondersteunen.
Documentatie